Arcybiskup Jan Cieplak (1857-1926). Szkic biograficzny

Jan Feliks Cieplak – arcybiskup metropolita wileński, sufragan mohylewski, Sługa Boży Kościoła katolickiego, duszpasterz, teolog, organizator życia kościelnego, prześladowany przez władzę radziecką. Urodził się 17 sierpnia 1857 r. w Dąbrowie Górniczej. Studiował w seminarium w Kielcach oraz w Akademii Duchownej w Petersburgu, którą ukończył w 1882 r. Święcenia kapłańskie przyjął 24 lipca 1881 r. Po studiach rozpoczął pracę na Akademii, gdzie wykładał m.in. archeologię biblijną, liturgikę, teologię moralną. Uczył śpiewu kościelnego. Był też bibliotekarzem i ojcem duchownym Akademii. W 1901 r. otrzymał doktorat z teologii. W 1897 r. z uwagi na sprzeciw rosyjskich władz nie został rektorem seminarium duchownego w Kielcach. Był wielokrotnie szykanowany przez zaborcze państwo ze względu na działalność propolską. W 1908 r. otrzymał sakrę biskupią jako sufragan mohylewski. Od 1914 r. był administratorem tej archidiecezji. Jako biskup prowadził działalność duszpasterską, charytatywną i również patriotyczną w trudnych latach I wojny światowej. W 1919 r. został arcybiskupem tytularnym i zarządzał diecezją w imieniu nieobecnego arcybiskupa Edwarda Roppa. Jako biskup katolicki działający na terenie Rosji radzieckiej był wielokrotnie szykanowany. W 1920 r. trafił na krótko do więzienia pod zarzutem sprzeciwiania się państwowym zarządzeniom. W 1923 r. na procesie pokazowym w Moskwie skazany został wraz z 14 innymi duchownymi na karę śmierci. Karę tę jednak pod naciskiem światowej opinii publicznej zamieniono na 10 lat więzienia. Ostatecznie w 1924 r. wydalono abp Cieplaka z ZSRR. 14 grudnia 1925 r. mianowany został metropolitą wileńskim, zmarł jednak przed ingresem, 17 II 1926 r. na terenie Stanów Zjednoczonych, gdzie wówczas przebywał. Pochowany został w Wilnie.

Ks. Franciszek Rutkowski - ur. 1885 r. Kapłan archidiecezji mohylewskiej, w 1922 r. aresztowany przez bolszewików. Ponownie aresztowany rok później, skazany w procesie pokazowym abp. Jana Cieplaka i duchowieństwa katolickiego na 3 lata więzienia. W 1925 r. zwolniony z więzienia i wymieniony na sowieckich szpiegów w Polsce. Sekretarz kard. Augusta Hlonda, następnie nuncjusza apostolskiego. Dyrektor Biura Episkopatu Polski. W okresie II wojny światowej kapelan Armii Krajowej. Zamordowany przez Niemców w sierpniu 1944 r. podczas Powstania Warszawskiego.

ks. Franciszek Rutkowski, Arcybiskup Jan Cieplak (1857-1926). Szkic biograficzny, ISBN 978-83-66715-46-2, Wydawnictwo Miles, Kraków 2021, format: 145x205, ss. 430, oprawa miękka