Knebel. Cenzura w PRL-u

Książka Błażeja Torańskiego pod tytułem „Knebel. Cenzura w PRL-u” to źródło informacji o tym, jak wyglądało życie w czasach PRL i jak ówczesna władza naruszała podstawowe prawa Polaków. Wypowiedzi 21 twórców tamtego okresu pozwalają na poznanie z różnych punktów widzenia ówczesnej rzeczywistości i grzechów cenzury oraz władz, które obawiały się każdego dzieła i doszukiwały się w nich ‚niepoprawności’. Rozmówcy Błażeja Torańskiego opowiadają o tym, jakie nieprzyjemności spotykały ich w związku z ich twórczością, którą władza często uznawała za wrogą systemowi — niektórzy twórcy wspominają także o sposobach, jakie wypracowaliby oszukać i przechytrzyć PRL-owską cenzurę. Podsumowując: „Knebel. Cenzura w PRL-u” to bardzo ciekawa pozycja książkowa, która moim zdaniem powinna znaleźć się w biblioteczce każdego czytelnika szukającego informacji na temat niedawnego, lecz tak odległego systemu jakim był socjalizm PRL-u.

Największym zwycięstwem cenzury PRL-u było wmówienie zainteresowanym, że właściwie nie istnieje – choć przenikała wszystkie aspekty życia.

Profesor Romek ujawnia, że cenzorzy znali prawdę o Katyniu „od zawsze”. Zostali wyedukowani do oceny treści pod kątem poszukiwania aluzji.

„Gdyby nie było cenzorów, – zapewnia Grzegorz Królikiewicz – nie doszedłbym do żadnych rezultatów! Oni, durnie, nawet nie wiedzieli, jak krzepią mnie swoją obecnością”.

Poeta, Ernest Bryll, zmieniał tekst w śpiewogrze „Po górach, po chmurach” żeby udobruchać Gomułkę, rzucającego kałamarzami w urzędników. Powodem był donos sugerujący, że monolog diabła jest aluzją do jego osoby.

Cenzura potrafiła wychwycić kolizję seksuologii z polityką. Zbigniewowi Lwu-Starowiczowi zdjęto artykuł pod tytułem „Miłość francuska” z uwagi na wizytę w Polsce prezydenta Francji Charlesa de Gaulle’a.

Krakowski cenzor wspomina , jak udało mu się wywieźć na Zachód i opublikować tajne zapisy oraz instrukcje dla cenzorów.
Dyrektor opolskiej delegatury Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk opowiada o próbach pogodzenia wiary w Boga i pracy dla komunistycznego systemu.

21 rozmówców Błażeja Torańskiego: dziennikarzy, reżyserów, grafików, kompozytorów i estradowców odsłania kulisy swoich kontaktów z cenzurą. Ujawniają mechanizmy, dzięki którym władza potrafiła skutecznie zmusić twórców do trudnych ustępstw, a wielu nawet do współpracy.

Błażej Torański, Knebel. Cenzura w PRL-u, ISBN 978-83-946131-0-5, Zona Zero, Warszawa 2017, format 150 x 225, ss. 280, oprawa miękka