Polska dwudziestego wieku. Kościół – naród – mniejszości

W dziejach polskich tematyka kościelna, katolicka, pojawia się równie często i intensywnie jak zagadnienia mniejszości, których Polska miała przed kilkudziesięciu laty nadmiar, obecnie zaś wyłoniły się grupy nie tyle liczebnie silne, ile ruchliwe. Sprawa mniejszości jest wszędzie przysłowiowym gorącym żelazem, wymaga więc od badacza wielkiego wyczucia i nieulegania łatwym schematom myślowym. Problematyka wyznaniowa zawsze stanowi element składowy w sprawach mniejszościowych; być może bardziej delikatny niż cokolwiek innego.

Prezentowany tom łączy w sobie wymienione tu ciągi tematyczne i ten fakt decyduje o jego zwartości. Jest on owocem studiów powstałych na podstawie różnego typu źródeł. Celem tych studiów było poszukiwanie odpowiedzi na pewną liczbę pytań, stale jeszcze zbywanych łatwymi formułkami. Pytania dotyczą spraw trudnych: miejsca i roli obywateli polskich narodowości niemieckiej w II Rzeczypospolitej, sytuacji dużej populacji żydowskiej w tym samym czasie. Podjęto próbę naszkicowania idei syntezy dziejów najnowszych Kościoła w Polsce. To tylko główne nurty myślowe tej książki. Odpowiedzi nie dano jednoznacznych, gdyż i tezy i ich rozwinięcie nie są wolne od kontrowersyjności. Bez niej nie ma dyskusji, a ona jest także jednym z celów tej pracy. Może nawet najistotniejszym.

ks. Zygmunt Zieliński, Polska dwudziestego wieku. Kościół – naród – mniejszości, ISBN 83-228-0336-2, RW KUL, Lublin 1998, format: 170 x 240, ss. 200, oprawa miękka