Mity zdemaskowane
Czym jest mit? Nieoceniony słownik W. Opalińskiego definiuje go jako „podanie bajeczne o powstaniu świata, bogach albo legendarnych bohaterach; opowieść sakralną uzasadniającą i kodyfikującą wierzenia religijne związane z magią, kultem i rytuałem”. Mity odpowiadające powyższej definicji naszego wybitnego leksykografa, zwłaszcza te najbardziej klasyczne: greckie i rzymskie, odegrały w dziejach cywilizacji łacińskiej ważną rolę kulturotwórczą. Pisał o tym m.in. V. Zamorowský we wstępie do swej Encyklopedii mitologii antycznej: „Dziwne są losy bogów i herosów […]; zrodziła ich wyobraźnia Greków i Rzymian w czasach przed wynalezieniem żelaznego pługa – a większość z nich dożyła do ery atomowej. Spotykamy się z nimi w przysłowiach i literaturze, w atlasach astronomicznych, w dziełach rzeźbiarzy i malarzy, w utworach dramatycznych i muzycznych, w codziennych rozmowach i wystąpieniach mężów stanu. Wielu z nich będzie żyć w ludzkiej świadomości tak długo, jak długo istnieć będzie ludzkość”.
Niestety, obok tej szlachetnej, inspirującej artystów odmiany mitów, istnieje całe mnóstwo mitów destrukcyjnych: pospolitych wymysłów, którymi atakuje nas współczesność. Niektóre z nich są skutkiem dyletanctwa lub bezradności wobec nadmiaru problemów życiowych, inne stanowią „produkt” z premedytacją utworzony i wprowadzony do „obiegu publicznego” przez tzw. elity pragnące przejąć kontrolę nad sposobem bycia i myślenia całych społeczeństw. Takie właśnie mity charakteryzuje i demaskuje niniejszy, 56. numer „Cywilizacji”. Nasi znakomici Autorzy rozprawiają się przy pomocy mądrej, solidnej argumentacji z najbardziej rozpowszechnionymi i szczególnie niebezpiecznymi mitami obecnych czasów, do których należą: upatrywanie szczęścia w tzw. „uciechach życia” i dobrach materialnych, relatywizm w pojmowaniu prawdy, dobra i piękna, utożsamianie z miłością nieodpowiedzialnych związków partnerskich, w których liczy się tylko seks, wiara w doskonałość i użyteczność metod „manipulowania życiem” poprzez technikę in vitro, klonowanie, dopuszczalność aborcji i eutanazji, fałszywe pojmowanie wolności i tolerancji, opieranie prawa na przesłankach wynikłych z tzw. błędu antropologicznego, bezkrytyczny pęd do globalizacji, pozbawione realizmu „pseudoidee ekologiczne”.
Szczególnej uwadze polecamy również obszerny esej ukazujący prawdę o „XX-wiecznym cudzie gospodarczym i politycznym” naszego zachodniego sąsiada, a także arcyważny tekst o istocie polskiego, chrześcijańskiego nacjonalizmu, jaki nie ma nic wspólnego z faszyzmem i szowinizmem, choć bywa o to oskarżany.
W Placu Merkurego, kilkuczęściowej grotesce poetyckiej, jej autor, K. I. Gałczyński pomieścił m.in. monolog Kataryniarza, właściciela „grającej skrzynki” i papugi Lory. Czytamy w nim: „Papuga nad piszczałkami / jak subiekt w obłędnym sklepie / wróżby sprzedaje gapiom, / że jutro będzie lepiej. / Wiadomo, ludziom potrzeba / trochę bengalskich ogni. / Z papugi mam pajdę chleba / – więc wołam: „Lora, ciągnij”. Choć wiersz Mistrza Ildefonsa powstał przed 60 laty, porównanie z „bengalskimi ogniami” jak ulał pasuje do mitów współczesności, które – właśnie niczym fajerwerki – mamią gawiedź „błyskiem i hałasem”, ale nie wytrzymują próby czasu i mogą boleśnie poranić, a nawet trwale okaleczyć zarówno obchodzących się z nimi nieostrożnie animatorów, jak i gapiów, jeśli podejdą zbyt blisko. Warto też – poznawszy z naszych łamów całą prawdę o mitach XXI w. – zadać sobie zasadnicze pytanie: czy rzeczywiście nam, „ludziom potrzeba trochę [owych] bengalskich ogni”?
Zachęcając do rozważenia tej kwestii życzymy owocnej lektury.
Spis treści
Tytułem wstępu…
Mity zdemaskowane
Myśl CYWILIZACJI
ks. Bogdan Czupryn Mitologizacja szczęścia
Służyć PRAWDZIE
ks. Tomasz Duma Filozofia realistyczna przezwyciężeniem myślenia mitologicznego
Maria M. Boużyk Mity bankructwa rozumu
Łukasz Stefaniak Mit i utopia
Zbigniew Pańpuch Mit państwa
Mit demokracji – z prof. Henrykiem Kieresiem rozmawia Anna Zalewska
Spełniać DOBRO
Wojciech Daszkiewicz Paradoksy globalizacji
Dorota Bis Wirtualizacja relacji społecznych
Paweł Skrzydlewski Mity a prawo i ład społeczny. Kilka uwag o mitologicznej wizji prawa
ks. Marek Dziewiecki Mity na temat miłości
Teresa Mazur Rzecz o „oszmiańskiej medycynie” i magii dwunastu miesięcy
SZTUKA jest trudna
ks. Paweł W. Maciąg O różnym spojrzeniu na piękno
WIARA poszukująca zrozumienia
ks. Andrzej Zwoliński Transhumanizm – ateizm epoki informatycznej
Cywilizacyjne ROZMAITOŚCI
Ryszard Polak O micie równości cywilizacji i jego konsekwencjach
Marcin Pieczyrak Jakąż to rolę grają w historii iluzje! Książki by o tym można pisać – albo czytać
Piotr R. Mazur Polski nacjonalizm: prawda przeciw mitom
Katarzyna Cegielska Wspieranie homolobby w Polsce
Z życia INSTYTUTU EDUKACJI NARODOWEJ
Anna Zalewska Jakiej reformy potrzeba szkole? Relacja z konferencji
RECENZJE
Anna Zalewska Kiedy rozum śpi…
Piotr R. Mazur Fakty przeciw mitom
Dorota Heck W oczekiwaniu na polskie podręczniki akademickie
ISSN 1643-3637, Mity XX wieku "Cywilizacja" (2016) nr 56, Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej, Lublin 2016, ss. 216, format: 166 x 240 , oprawa miękka
