Chrońmy suwerenność!
Profesor UJ, jeden z głównych ideologów galicyjskiego konserwatyzmu, członek-założyciel Akademii Umiejętności, Józef Szujski (1835-1883) w swych opublikowanych w 1868 r., a wielce cenionych u schyłku XIX w. Dziejów Polski pisał: „Byłoby samobójstwem i wyparciem się samego siebie, gdyby naród nasz stracił szacunek, miłość i ufność ku zasadom, które go niegdyś wielkim czyniły, i któremi wyprzedził Europę". Czy obecnie doszło do takiego „samobójstwa"? Jakim zasadom ufamy dziś, gdy przystępując jako państwo do NATO i Unii Europejskiej - jeśli nie wyrzekliśmy się jeszcze całkowicie swej suwerenności, to postawiliśmy ją pod wielkim znakiem zapytania?
Słowa „suwerenność" nie ma w codziennym, potocznym języku, słyszymy je natomiast w dziennikach telewizyjnych, odnajdujemy w komentarzach politycznych na łamach gazet i nie zawsze być może wiemy, co tak dokładnie należy rozumieć pod tym pojęciem. Któryś z aforystów określił „suwerenność" jako „[...] imię wpisane w «wolność» na wizytówce przytwierdzonej do drzwi jej gabinetu". O tym, czy istotnie „suwerenność" jest tożsama z „wolnością" i jak należy pojmować jej sens w czasach cyfryzacji i lawinowego rozwoju komunikatorów, globalizacji gospodarki światowej oraz kosmopolityzacji kultury - traktuje ten oto, 40. już numer naszego kwartalnika.
Z zawartych na stronach „Cywilizacji" materiałów wyłania się dziś dogłębna i wszechstronna analiza owego problemu: od wykazania podstawowej prawdy, że suwerenność państwa i narodu jest wypadkową osobistego poczucia wolności oraz kultury duchowej obywateli, poprzez ilustrację poglądów filozoficznych głoszonych na ten temat przez Platona i Arystotelesa, a współcześnie przez K. Wojtyłę, dalej - przez ujawnienie „ciosów w suwerenność" w XX w. ze strony nazizmu i totalitaryzmu, dzisiaj zaś - ze strony tzw. nomadyzmu i kosmopolityzmu, aż po najistotniejszą bodaj obecnie kwestię „wpisywania się w kontekst suwerenności" programów i poczynań instytucji ponadpaństwowych. Artykułom rozwijającym powyższe kwestie towarzyszą ciekawe teksty na tematy „pokrewne", gdzie mowa m.in. o aktualnie przez nasz kraj prowadzonej polityce zagranicznej, o postawach Kaszubów wobec polskości, a także o coraz silniej wpływającej na sytuację ekonomiczną Europy prężnej gospodarce Dalekiego Wschodu, zaś na szczególna uwagę zasługuje wywiad udzielony nam przez prof. R. Legutkę, w którym szanowny interlokutor ujawnia prawdę o doraźnych i dalekosiężnych skutkach polskiego członkostwa w UE.
Życząc Państwu owocnej i satysfakcjonującej lektury powyższych treści, pozwalamy sobie w tym miejscu owym arcyzdolnym „inżynierom ludzkości", którzy w Brukseli, pod francusko-niemieckie dyktando, „konstruują nowoczesną Europę", zadedykować - aby w końcu pojęli, w czym tkwi sens i idea jednoczenia suwerennych narodów - to, co nasi przodkowie sześćset lat temu wpisali w preambułę unii horodelskiej: „Nie doznać nikomu łaski zbawienia, kogo nie wesprze miłość. Gdyż ona jedna nie działa marnie, lecz sama sobie świecąc, kładzie koniec niezgodzie, uśmierza swary, ukróca nienawiść, łagodzi waśnie, użycza wszystkim spokoju, skupia, co się rozpierzchło, podźwiga, co upadło, wygładza nierówności, prostuje krzywe, wszystkim pomaga, nie obraża nikogo, a ktokolwiek się schroni pod jej skrzydła, ten znajdzie bezpieczeństwo i nie ulęknie się niczyjej groźby. To miłość tworzy prawa, włada państwami, urządza miasta, wiedzie stany Rzeczypospolitej ku najlepszemu końcowi, udoskonala wszelkie cnoty cnotliwych. A kto nią wzgardzi, ten wszelkie dobra utraci... ".
Spis treści
Tytułem wstępu…
Chrońmy suwerenność!
Myśl CYWILIZACJI
ks. Bogdan Czupryn Suwerenność osoby fundamentem suwerenności narodowej i państwowej
W dobie globalizacji i rozwoju struktur ponadnarodowych pojawiają się liczne działania poszczególnych narodów na rzecz zachowania i rozwoju suwerenności własnego państwa. Autor podkreśla szanse rozwoju suwerenności ojczystej w kontekście istnienia wspólnoty międzynarodowej.
Służyć PRAWDZIE
Piotr S. Mazur Kilka uwag o suwerenności państwa
Suwerenność to jeden z zasadniczych atrybutów państwa i władzy, która w relacjach zewnętrznych przejawia się w niezależności władzy państwowej reprezentującej daną społeczność od innych społeczności, zaś w relacjach wewnętrznych oznacza niezależność władzy od innych podmiotów istniejących i działających na jego terytorium. Podstawowe obszary suwerenności państwa to niezależność polityczna, ekonomiczna i kulturalna.
ks. Paweł Tarasiewicz Suwerenność narodowa. Próba interpretacji filozoficznej
Artykuł dotyczy suwerenności narodu, której źródłem jest suwerenność ludzkiej osoby, a zwieńczeniem suwerenność państwa. Podstawowym walorem suwerenności narodowej jest to, że stanowi ona naturalne przedłużenie indywidualnej suwerenności człowieka, będąc gwarancją jego osobowego rozwoju.
Zbigniew Pańpuch Podstawy klasycznego myślenia o suwerenności państwowej
Artykuł ukazuje narodziny w starożytności refleksji politycznej, której prekursorami byli Platon i Arystoteles. Problem określany współcześnie mianem suwerenności państwowej występował wówczas w dwojakim kontekście: powszechnej w starożytności instytucji niewolnictwa oraz samowystarczalności (autarkii) i niezależności ekonomicznej i politycznej.
Piotr Jaroszyński Suwerenność w kulturze
W artykule wskazuje się, że podmiotem kultury jest przede wszystkim człowiek, a suwerenność pierwotnie jest właściwością konkretnego człowieka. Suwerenność narodowa odnosi się do członków danej społeczności, którzy identyfikują się z określonym obszarem kultury narodu. Ta świadomość pozwala budować suwerenność, ponieważ arcydzieła kultury narodowej ukazują aksjologię i przyjmowany przez niego obraz świata.
Przemysław Czarnek Nowe wydanie doktryny ograniczonej suwerenności
Autor tekstu ukazuje ograniczające suwerenność skutki wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Podkreśla, że w strukturach UE nie istnieją obecnie szanse na zwiększanie suwerenności poszczególnych państw, wręcz przeciwnie – suwerenność ta jest coraz bardziej ograniczana przez silny trend pogłębiania integracji, tworzenia nowych instytucji unijnych ingerujących w kompetencje państw członkowskich.
Tomasz Górka Rozumienie wolności w myśli filozoficznej Karola Wojtyły
Artykuł przedstawia Karola Wojtyły koncepcję wolności ludzkiej. Wojtyła uważał, że dzięki samostanowieniu osoba nie tylko może spełniać wolne czyny, ale przede wszystkim być wolna jako taka. Wolność jest tu ściśle związana z prawdą – poznanie prawdy o dobru, rodzi powinność jego osiągnięcia czy zrealizowania.
Spełniać DOBRO
Paweł Marzec Suwerenność gospodarcza państwa
Państwo jest kluczowym podmiotem, gwarantem, który w życiu społeczno-polityczno-gospodarczym współczesnego świata zapewnia człowiekowi bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo gospodarcze. Suwerenność gospodarczą należy postrzegać w kontekście bezpieczeństwa ekonomicznego, które w sposób naturalny wiąże się z nią i ją zabezpiecza.
Cezary Mech Demograficzno-finansowa sytuacja Polski na tle trendów antypopulacyjnych
Autor ukazuje zagrożenia związane z nasilającym się spadkiem dzietności w krajach rozwiniętych. Brak efektywnej polityki prorodzinnej skutkuje szybkim starzeniem się społeczeństwa, a co za tym idzie szeregiem wyzwań ekonomicznych, politycznych i socjalnych, wynikających z kryzysu świadczeń emerytalnych.
Paweł Skrzydlewski Ziemia jako miejsce rozwoju człowieka i narodu
Współczesna refleksja nad życiem społecznym dowodzi, że jego pełne opisanie i wyjaśnienie może dokonać się tylko przez odniesienia do miejsca, na którym i dzięki któremu się ono realizuje. Nie ma normalnego życia ludzkiego, rodziny, społeczności i państwa bez oparcia o trwałą własność prywatną, na jaką składa się m. in. ziemia, dziedziczona z pokolenia na pokolenie.
Julia M. Jaskólska Polityka uśmiechów
Artykuł ukazuje zasadnicze cechy polskiej polityki bezpieczeństwa. Analiza polityki zagranicznej obecnych rządów ukazuje, że prowadzi ona do destabilizacji bezpieczeństwa militarnego i energetycznego oraz do osłabienia roli Polski na arenie międzynarodowej. Autorka krytycznie ocenia również kondycję i uzbrojenie polskiej armii.
Mieczysław Ryba Perspektywy rozwoju Europy Środkowo-Wschodniej
W obliczu kryzysu finansowego Unii Europejskiej oraz postępujących procesów rekonstrukcyjnych w Europie, istnieje prawdopodobieństwo rozpadu UE. W takiej sytuacji Polska, mająca potężne historyczne tradycje w tym zakresie, może podjąć inicjatywę zjednoczenia Środkowej Europy, już bowiem od czasów jagiellońskich nasz kraj był czynnikiem stabilizującym układ sił w Europie.
Anna Visvizi Wzrost gospodarczy Azji Południowo-Wschodniej: determinanty i ograniczenia
Celem artykułu jest ukazanie, na czym polega wzrost znaczenia krajów Azji Południowo-Wschodniej, przed jakimi wyzwaniami stoją owe kraje, oraz w końcu, jakie są tego implikacje dla szeroko zdefiniowanego otoczenia międzynarodowego. Dynamiczny Wzrost gospodarczy Azji, szczególnie ekspansja Chin, prowokuje pytanie o znaczenie ekspansji gospodarczej krajów dla gospodarki światowej i stosunków międzynarodowych.
Teresa Mazur „Nieprzystojnie żyją, i nie po naszemu…”
Artykuł ukazuje jak Polacy XVII – XIX w. postrzegali cudzoziemców, ich obyczaje i charakterystyczne cechy. Ciekawość w stosunku do obcokrajowców łączyła się zawsze w polskiej tradycji z serdeczną gościnnością i tolerancją wobec przybyszów, nie pozbawioną jednak wnikliwości i humoru.
SKARBIEC myśli polskiej
Feliks Koneczny Cechy
Cywilizacyjne ROZMAITOŚCI
O szansach na suwerenność Polski w Unii Europejskiej – z prof. Ryszardem Legutko rozmawia Katarzyna Stępień
Paweł Bielawiec, Agnieszka Brzósko, Małgorzata Jurkowska Raport o stanie Rzeczypospolitej a kampania wyborcza PiS
Jacek Gołębiowski Hiszpańskie wspólnoty autonomiczne jako źródło siły i nowoczesności państwa
Autor na przykładzie Hiszpanii pokazuje, że powstanie regionów autonomicznych może stać się katalizatorem rozwoju cywilizacyjnego państwa. Decentralizacja spowodowała w Hiszpanii znaczne ożywienie ducha przedsiębiorczości w postaci licznych inicjatyw instytucjonalnych i obywatelskich, podejmowanych na polu ekonomicznym, kulturalnym i edukacyjnym.
Ryszard Polak Nazizm i komunizm – ciosy w suwerenność
Piotr R. Mazur „Wolność jest w nas”
Rafał Maliszewski Czy Kaszubi to Polacy?
RECENZJE
Piotr R. Mazur Autobiografia z dystansu pisana
Anna Zalewska Polska w sieciach
Piotr R. Mazur Orwell po polsku
Cywilizacja nr 40 "Polska suwerenna a geopolityka", ISSN 1643-3637, Fundacja Servire Veritati, Instytut Edukacji Narodowej, Lublin 2012, ss. 208, format: 166x240, oprawa miękka